Moed, moedig en een dorpsfeestje

Festas

Eens in de zoveel tijd organiseren de bewoners in deze streek rond Mértola een dorpsfeest, ze noemen het Festas, feest. In juli en augustus zijn er verschillende meer of minder traditionele festiviteiten om te kijken, te luisteren en vooral mee te doen. Half juli in mijn dorpje. Een mooie gelegenheid om meer bewoners te zien en te leren kennen. Het programma had Portugese volksmuziek (geen Fado, maar muziek van Alentejo), optredens van zangkoren en ‘bandjes’, samen dansen en afsluitend op zondag een processie met de Heilige Maria door het dorp. Op vrijdag “deed ik mee” met het voorlezen van gedichten. Daarover straks meer.
De meeste dorpjes in de omgeving van Mértola hebben een of meer huiscafeetjes. Je weet wel, voor heerlijke espressootjes, biertje drinken uit de fles en volle glaasjes gekoelde rode wijn. In mijn dorpje is geen café maar wel een Sociedade, een soort dorpshuis met een dorpsplein waar alle festiviteiten plaatsvonden. Heel klein dorpspleintje, heel knus. Een klein podium staat er en een bijgebouwtje waar door het opgeklapte raam wat verkocht kan worden. Chips, broodjes met van alles er tussen. En lootjes, met voor mij veel ‘nieten’ natuurlijk. En koffie, water, wijn, bier…
Het feestprogramma begon, zoals altijd hier, met een woordje van iemand van de gemeente Mértola en Manuel, de ‘baas’ van het dorpje namens het organiserende clubje mensen. In het dorp is Manuel een belangrijke man. Na de opening werden gedichten voorgelezen. Dat vind ik een hele bijzondere dorpsactiviteit. Ik had me er geen voorstelling van gemaakt. Nam aan dat het alleen een vrouwenaangelegenheid zou zijn in het voor mij nog wat patriarchale Portugal. Maar nee, zowel mannen als vrouwen van alle leeftijden uit de streek lazen eigen werk voor, of dat van bekende streekdichters. Ik weet dat het bij de Portugese cultuur hoort dat je uitgebreid vertelt over je familie, over je opa’s en oma’s, vader, moeder, broers, zussen en je kinderen en kleinkinderen: wat zij doen, wat jij doet, waar je vandaan komt en wat je zoal in je leven meegemaakt hebt. Iedereen doet dat. En sommige leggen die verhalen over allerlei aspecten van het dagelijkse leven van de familie en het dorpsleven vast in gedichten. En gebruiken onder andere de dorpsfeesten om die verhalen in dichtvorm voor te dragen en door te vertellen. In elk dorp van Alentejo vind je wel een of meer (volks)dichters. En clubjes van mensen die van gedichten houden en bij elkaar op bezoek gaan om samen dit soort gedichten te schrijven, te lezen en voor te lezen. De dichters of voorlezers komen uit alle lagen van de bevolking, ze zijn ze taxichauffeur, huisarts, verpleegster of huisvrouw. De gedichten die ze schrijven of verzamelen gaan vooral over wat ze zelf meemaken. Over de liefde, het sterven, het vergankelijke, het mooie land én de heerlijke wijn. Dorpsdichters speelden vroeger en spelen nu nog steeds een belangrijke rol in het culturele leven van de dorpsgemeenschappen in Portugal. Soms worden ze gevraagd om in opdracht een gedicht te schrijven bij bepaalde gelegenheden: geboorte van een kind, overlijden van een familielid, een huwelijk etc. De dichter draagt dan zijn of haar poëzie zelf voor. En voegt daar vaak nog enkele ‘vrije’ verzen aan toe.
Toen ik me die vrijdagmiddag onder het afdak meldde om het voorlezen van gedichten mee te maken, werd ik hartelijk verwelkomd. Ook werd ik uitgenodigd om mee te doen en kreeg een gedicht overhandigd om voor te lezen. Ik aarzelde, lef heb ik wel, maar toen ik de anderen hoorde voorlezen in het dialect van de streek, besloot ik het toch niet te doen. Ik zou met mijn geringe kennis van het Portugees het gedicht meer fonetisch voorlezen dan met de vereiste dictie. En zou daarmee afbreuk doen vond ik aan de ziel en zeggingskracht van het gedicht.

Na een korte pauze, bracht een koor bestaande uit vrouwen uit de streek verschillende liederen ten gehore. Het zingen lijkt in de verte op Fado, omdat de stemmen ook heel speciaal op en neer gaan. Bijzonder om me te maken, want dit kennen wij zo niet in Nederland.

Zaterdag was er een traditioneel bandje en een accordeonist bracht vlotte muziek ten gehore. Ik heb zelfs nog even “gedanst”.
Zondag liep ik mee met de processie door het dorp. Eigenlijk zou ik het best fijn vinden als Maria een oogje op mij hield hier.

De verhuizing, moed en moedig.

Dank voor alle felicitaties en reacties op het blog over de verhuizing. Ontzettend leuk. Sommigen spreken in hun reactie van moed en moedig. Vast bedoeld als een compliment: die heeft lef. Maar ik kan het ook lezen als een welgemeende uiting van bezorgdheid / zorg. Zo van: het is nogal wat waar je aan begonnen bent meid. Red je je wel?
Dat laatste daagde me uit. Ik heb daarom even gekauwd op de vraag of het nou moed vergde of moedig was? Is het definitieve vertrek uit Nederland moedig?
Om een beeld te krijgen wat er met moedig / moedig bedoeld wordt, heb ik opgezocht wat wijze mensen daar al over gezegd hebben (citaten.net).
Een uitspraak van Confucius trof me. Die komt dicht bij wat ik voel bij moed: Als men ziet wat juist is, en het nalaat, is dat een gebrek aan moed. Als je mijn stappen in die zin als moedig ziet, heb je gelijk. Als je mijn eerdere blogs ook hebt gelezen waren de stappen eigenlijk onvermijdelijk. Maar moed gaat verder voor mij dan dat iets onvermijdelijk wordt. Er is, vind ik, een wezenlijk verschil tussen innerlijke moed (het durven opperen bij jezelf, er open voor durven staan, out of the box durven denken) en de moed om het ook daadwerkelijk te gaan doen. In feite in een zwart gat springen terwijl je niet precies weet wat er gaat komen. Erich Fromm bevestigde dat moed meer is: De moed om zekerheden los te laten is een vereiste voor creativiteit. Ik heb in mijn leven en werk tegen wil en dank veel zekerheden moeten loslaten. Niet fijn in eerste instantie, totdat ik ontdekte dat vrijwillig en bewust loslaten (soms in een zwart gat komen / springen) innerlijk vertrouwen oplevert dat het hoe dan ook goed komt. Het maakt niet uit wat je moet loslaten: je werk, je huis, je (overlevings-)gedrag, je zorgen om anderen, je voedingspatroon, hoe je met stress omgaat… het komt op enig moment goed. Martin Luther King zei: Wij moeten voortdurend dijken van moed opwerpen tegen de stormvloeden van de angst. Loslaten vergt dubbele moed. Je moet het eerst durven denken en daarna ook durven doen. Uit eigen ervaring weet ik nu, en velen met mij, jij misschien ook, dat er altijd iets anders voor in de plaats komt. En dat dit andere vaak iets beters, iets krachtigers en vooral ook beweeglijker is. Waardoor je anders, flexibeler, breder en genuanceerder gaat kijken (is het wel zo? klopt mijn gevoel wel? heb ik niet teveel aangenomen) en je mogelijkheden gaat zien. Je wordt losser, creatiever….

Mijn volgende blog gaat over een bezoekje aan het ziekenhuis. Een bijzondere ervaring.